In een bekend, eeuwenoud verhaal bouwde een wijze man zijn huis op een rots. Toen de regen neerstroomde en de beken buiten hun oevers traden, en er stormen opstaken en het huis van alle kanten belaagd werd, stortte het niet in, want het was gefundeerd op een stevige rots.

Een dwaas man bouwde zijn huis op het zand. Toen de regen neerstroomde en de beken buiten hun oevers traden, en er stormen opstaken en er van alle kanten op het huis werd ingebeukt, stortte het in, en er bleef alleen een ruïne over.

Onze vraag: welke van deze twee mannen willen wij als gemeente zijn?

Het raakt me dat ik moet concluderen dat de gemeente, dit huis, momenteel op zand is gebouwd. Of op drassige veengrond, wat ons commissielid mevrouw Van den Broeck vorige week zo treffend zei.   

De gemeente verkeert in een diepe crisis.
Er waait een flinke storm om dit huis. 
De begroting wordt te laat bij de provincie aangeleverd.
De begroting is niet sluitend.
De cijfers in de begroting zijn niet betrouwbaar en volledig.
In 2026 hebben wij een schuld van 100 miljoen euro opgebouwd.

De begroting bleek een inventarisatielijst van alle ambities van het college. De Rekenkamer trekt dit in twijfel: wat is echt noodzakelijk en niet uitstelbaar? Onze hardwerkende ambtenaren staan onder hoge druk door het personeelstekort, waardoor het voor hen, maar ook voor de gemeenteraad en het college steeds moeilijker wordt om al onze taken goed uit te voeren.

Hoe heeft het zover kunnen komen?

De afgelopen jaren hebben verschillende bouwkundige keuringen ons gewaarschuwd over de staat van ons huis. Een goede huismeester had het volgende gedaan.

Het fundament verstevigd. 
Het huis gerenoveerd.

Dat is niet gebeurd en als ChristenUnie, nieuw in deze raad, proberen we te begrijpen hoe dat kan. De begroting voor 2023 schetst namelijk een heel ander beeld. Dat van een ambitieuze huismeester die de bouwkundige keuringen negeert.

Hij bouwt een serre aan het huis.
Een extra verdieping er bovenop.
En er wordt een nieuw bankstel aangeschaft.

En dat alles op onze wankele fundering. De lijst is langer, want wij telden meer dan 20 (nieuwe) ambities. 

Het gesprek dat we als fractievoorzitters hadden met Gedeputeerde Ilse Zaal wierp een helder licht op de zaak.

We komen onder preventief toezicht.
De begroting van 2022 is leidend.
De begroting voor 2023 moet sluitend worden gemaakt.
De extra ambities kunnen we voorlopig op ons buik schrijven.

We kregen twee opdrachten mee:

1. Maak een herstelplan

2. Denk na over wat voor gemeente wij willen én kunnen zijn.

De ChristenUnie verwacht dat het college de leiding neemt in dit proces. In zijn eigen woorden: alle hens aan dek. Pak de regie en ga aan de slag. Leg ons als raad de opties voor en als ChristenUnie zullen we constructief meewerken aan het herstel en versterking van dit mooie huis.

Wij hebben drie speerpunten: armoedebestrijding, regie op de woningbouw en de basis op orde. Als het college samen met de raad aan de slag gaat, drukken wij iedereen het volgende op het hart.

1. Bezuinig niet op het Sociaal Domein

Tijdens de beeldvormende sessie was onze fractie onder de indruk van wat de ambtenaren van het sociaal wijkteam en de WMO voor werk verzetten. 12% van onze inwoners heeft zorg en ondersteuning nodig. Dat zijn ruim 2000 mensen. Elke ambtenaar heeft twintig, dertig casussen onder zijn hoede. Van lichte tot zeer ingrijpende situaties. Het team zorgt voor het uitkeren van de energietoeslag, afleggen van huisbezoeken en vroegsignalering, doorverwijzing richting zorgaanbieders en het aanvragen van voorzieningen. En let wel: inwoners die contact zoeken met het sociaal wijkteam, worden op korte termijn benaderd voor een gesprek. Een pluim voor dit team.

We weten het allemaal: steeds meer mensen hebben het financieel zwaar. De hoge energierekening, stijgende prijzen en werk dat steeds minder loont. De komende 10 jaar zal de groep 75+ers naar verwachting verdubbelen en daarmee de hulpvragen.

De aanvragen voor huishoudelijke hulp zullen t/m 2025 met 16% stijgen. Voor regiovervoer met 65%, ook i.v.m. het beperkte openbaar vervoer in onze gemeente. Minimaregelingen, de mantelzorgwaardering die helaas fors is verlaagd, en de energietoeslag kunnen voor honderden gezinnen in onze gemeente een groot verschil maken. 

Mensen die het al moeilijk hebben, mogen niet de dupe worden van de situatie waarin we als gemeente zitten. We hebben een zorgplicht naar onze inwoners. Dat hoort wat de ChristenUnie betreft bij de fundering en de begane grond van onze gemeente. 

Daarom wil de ChristenUnie dat we de energietoeslag beschikbaar maken voor mensen die 130% van het minimuminkomen verdienen. De PVDA-GL stelde hier al vragen over. Tot 1 april 2023 kan de toeslag worden aangevraagd, dus ik vraag de wethouder dringend om dit mogelijk te maken in de nieuwe begroting.

Ook wil de ChristenUnie dat de mantelzorgwaardering wordt teruggebracht naar het bedrag dat in 2018 werd gehanteerd: 200 euro per aanvraag. Want waar zijn we zonder onze mantelzorgers?

Hoe bekostigen we dit? Gezien de vele ambities die nu in de begroting van 2023 staan, die wat ons betreft niet urgent zijn, is dit haalbaar. We gaan ervan uit dat de wethouder ruimte vindt om dit mogelijk te maken voor mensen in onze gemeente die dit het hardste nodig hebben. Dat zijn wat ons betreft politieke keuzes en de ChristenUnie denkt graag mee.

En pak alle kansen wat betreft landelijke en provinciale subsidies. Zoals voor de het programma Kansrijke Start. Naast goede ouderenzorg, zorgen we ook voor het jonge leven. De eerste 1000 dagen zijn voor hun ontwikkeling een belangrijke basis!

2. Pak regie op de woningbouw

• Bouw sociaal

In de RIB over de woonbehoefte staat dat in het nieuwe landelijke woonbeleid wordt gestreefd naar een voorraad van 30% sociaal. In Wijdemeren halen we 20%. De vraag naar betaalbare, energiezuinige woningen voor jonge mensen en senioren groeit. We verwachten van het college doelgericht beleid om in deze vraag te voorzien. 

• Verbeter de communicatie en dienstverlening

De ChristenUnie vindt de communicatie en dienstverlening rond vergunningsaanvragen ondermaats. Bij drie inmiddels beruchte bouwplannen zijn inwoners niet of te laat op de hoogte gesteld van de voortgang van hun aanvraag. Wethouder Kruijt heeft afgelopen maandag toegezegd dat zij er alles aan doet om te werken aan de verbetering van deze communicatie. Als vanzelfsprekend zelfs, voegde ze eraan toe. 

Zo vanzelfsprekend ziet de ChristenUnie dit niet, ook in het licht van de capaciteitsproblemen en communicatie die op meerdere dossiers niet soepel verloopt. Denk aan het evenementenbeleid waarvan organisaties niet op de hoogte waren dat het op de agenda stond en daardoor niet konden inspreken.

Tijdige en volledige communicatie is nodig om het democratische proces goed te laten verlopen. Daar moeten we niet lichtvaardig over denken.   

3. Breng de basis op orde

Wat is er voor nodig om ons fundament te verstevigen? Voor de ChristenUnie staan alle opties open. Onze eerste voorkeur gaat uit naar het zoeken van samenwerking met andere gemeenten, in de regio en uitvoeringsorganisaties. Hoe kunnen we onze ambtenaren ontlasten waardoor er tijd en ruimte komt om alle basistaken naar behoren uit te voeren? 

Denk aan:

• Het onderhoud van wegen, bruggen en het groen

• Op peil houden van voorzieningen

• Het sociaal domein, al eerder genoemd

We roepen het college op eerst naar de basis te kijken en die op orde te brengen. Hoe pijnlijk ook, voor nieuwe ambities is nu geen ruimte. 

Zodra het fundament is verstevigd, kunnen we pas verder bouwen. Lukt dat niet, dan moeten we realistisch zijn. Onze inwoners mogen niet de dupe worden van vertraging en besluiteloosheid. Dienstbaar leiderschap is nodig en volgens mij zit hier een gemeenteraad die schouder aan schouder vooruit wil. 

Tot slot. Laten we dit jaar niet in somberheid met elkaar afsluiten. De wereld is niet maakbaar. Onze gemeente ook niet. We hebben te maken met externe ontwikkelingen waar we geen grip op hebben. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne, inflatie, landelijk beleid, de vergrijzing en het stijgende aantal zorgvragen. We kunnen niet alles oplossen en naar onze hand zetten. Dat werkt voor ons relativerend.

Dus laten we onze bouwhelmen opzetten en aan de slag gaan in dit huis. Laten we doen wat we kunnen. Zo eensgezind mogelijk en door een respectvol debat. Die eensgezindheid heb ik geproefd.

Namens de ChristenUnie-fractie geef ik u allen graag het bekende ‘Gebed om kalmte’ mee. Dit gebed wordt o.a. toegeschreven aan de Amerikaanse theoloog Reinold Niebuhr en de heilige Franciscus van Assisi: 

God, schenk me kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen,
moed om te veranderen wat ik wel kan veranderen
en wijsheid om het verschil hiertussen te zien.

Dat wens ik ons allen, zowel privé als in ons werk voor onze prachtige gemeente, en onze inwoners namens de ChristenUnie toe. 

Esther Kaper
fractievoorzitter
e.kaper@wijdemeren.nl